Proceder spalania odpadów w domowych piecach jest niebezpieczny i nasila się wraz z nadejściem sezonu grzewczego. Z kominów domów, które posiadają własne systemy ogrzewania, wydobywa się wtedy charakterystyczny dym i nieprzyjemny kwaśny zapach. Jest to zjawisko szkodliwe przede wszystkim dla naszego zdrowia ale również zabronione przepisami prawa i pociągające za sobą dotkliwe sankcje.
Podczas spalania kilograma opakowań zawierających polichlorek winylu (PCV) - np. plastikowych butelek i reklamówek – powstaje aż 280 litrów chlorowodoru (HCl), który w połączeniu z parą wodną tworzy kwas solny. Innym związkiem wydzielanym podczas spalania popularnych odpadów są tlenki azotu, które mogą być przyczyną uszkodzeń płuc. 280 mikrogramów NO2/m3 we wdychanym powietrzu prowadzi do śmiertelnego zapalenia płuc, a u roślin już 0,1 mikrograma NO2/m3 powoduje uszkodzenie liści. W procesie spalania opakowań wytwarza się również dwutlenek siarki (SO2), który u roślin powoduje zamieranie blaszek liściowych, zaś u ludzi - trudności w oddychaniu. Powstają z niego siarczany i kwas siarkowy, powodujące opady kwaśnych deszczy (suche i mokre). SO2 sprzyja korodowaniu metalowych konstrukcji, a kumulując się w glebie, powoduje jej zakwaszenie i zasolenie. Wydzielany w czasie spalania tlenek węgla (CO), który w powietrzu utlenia się do CO2, utrudnia transport tlenu w układzie krwionośnym, poprzez wiązanie czerwonych ciałek krwi. Szczególnie groźny jest drobny pył, zawierający związki metali ciężkich (m.in. toksycznego ołowiu i kadmu, rtęci, tytanu, arsenu, kobaltu, niklu, selenu). W wyniku samorzutnych reakcji chemicznych z emitowanych pyłów zawierających węgiel organiczny i nieorganiczne chlorki, w obecności metali ciężkich (głównie miedzi) jako katalizatora oraz tlenu i pary wodnej z powietrza, powstają inne – szczególnie groźne – związki, zwane dioksynami i furanami. Dioksyny i furany powstają na przykład w wyniku spalania drewna meblowego. Drewno meblowe zawiera w sobie chlorowane fenole, czyli substancje konserwujące oraz pozostałości farb i lakierów, które z kolei zawierają metale ciężkie (głównie I klasy, np. rtęć. Dioksyny i furany powstają również podczas spalania plastikowych toreb z polietylenu, czy papieru bielonego nieorganicznymi związkami chloru z nadrukiem farb kolorowych.
Substancje powstające podczas spalania śmieci należą najczęściej do grupy związków kancerogennych, czyli rakotwórczych. Szkodliwe substancje znajdujące się w powstającym dymie mogą powodować mutacje i uszkodzenia płodu, działają alergicznie, obniżają odporność organizmu, co powoduje zwiększenie podatności na zakażenia wirusowe i bakteryjne, odkładają się w tkance tłuszczowej oraz w wątrobie.
Na terenie naszego miasta w celu zapobiegania temu procederowi podejmowane są działania przez Straż Miejską przy współpracy Biura Ochrony Środowiska. Po odebraniu zgłoszenia dotyczącego spalania śmieci funkcjonariusze Straży Miejskiej wraz z pracownikami Biura Ochrony Środowiska udają się w miejsce potencjalnego zagrożenia dla środowiska. Interwencje te mają wymiar edukacyjno-psychologiczny. Osoba spalająca śmieci dowiaduje się, że jest to działanie, które nie tyko narusza obowiązujące przepisy, ale przede wszystkim jest niebezpieczne dla zdrowia.
Ponadto Prezydent Miasta w stosunku do osób odpowiedzialnych za spalanie śmieci w domowych piecach może zastosować sankcje karne wynikające z ustawy o odpadach, Prawa ochrony środowiska oraz ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. W ramach swoich kompetencji z zakresu ochrony środowiska może upoważnić do wykonywania funkcji kontrolnych pracowników podległych mu urzędów miejskich lub gminnych lub funkcjonariuszy straży gminnych. Kontrolujący, wykonując kontrolę, jest uprawniony do:
1) wstępu wraz z rzeczoznawcami i niezbędnym sprzętem przez całą dobę na teren nieruchomości, obiektu lub ich części, na których prowadzona jest działalność gospodarcza, a w godzinach od 6 do 22 – na pozostały teren;
2) przeprowadzania badań lub wykonywania innych niezbędnych czynności kontrolnych;
3) żądania pisemnych lub ustnych informacji oraz wzywania i przesłuchiwania osób w zakresie niezbędnym do ustalenia stanu faktycznego;
4) żądania okazania dokumentów i udostępnienia wszelkich danych mających związek z problematyką kontroli.
Konsekwencją tego może być wstrzymanie w drodze decyzji użytkowania instalacji, z której emisja nie wymaga pozwolenia, prowadzonej przez osobę fizyczna w ramach zwykłego korzystania za środowiska. Wstrzymanie użytkowania instalacji może nastąpić również w sytuacji, gdy osoba fizyczna nie dostosowała się do wymagań wcześniej wydanej decyzji, w której takie wymagania został określone.
Prezydent miasta może też wydać decyzję nakazującą osobie fizycznej, której działalność negatywnie oddziałuje na środowisko, wykonanie w określonym czasie czynności zmierzających do ograniczenia negatywnego oddziaływania na środowisko.
Prezydent miasta może więc w ostateczność zakazać użytkowania domowej instalacji grzewczej. Jest to działania bardzo dolegliwe dla właściciela takiej instalacji, szczególnie w okresie zimowym. Dlatego byłoby najlepiej, gdyby nie miały miejsca sytuacji, w których nie da się uniknąć wydania takiej decyzji.
Zachęcamy do zapoznania się z fragmentem audycji przygotowanej przez Wydział Inżyniera Miasta Urzędu Miasta w Tomaszowie Mazowieckim w ramach programu Ekopozytywni. Audycja ma charakter profilaktyczno informacyjny, dotyczy zjawiska spalania śmieci i zawiera informacje o negatywnych skutkach i konsekwencjach tego procederu.